Balkanlarda bir kardeş: Kosova
Bahtir Cakolli– KGK Kosova Temsilcisi
2020, Kosova için birçok boyutta zor bir yıl oldu. İlk olarak, ülke, dünyanın geri kalanı gibi, COVID-19 pandemisi ile karşı karşıya kaldı. Ve sonra, pandeminin tam ortasında, hükümetin devrilmesinin bir sonucu olarak siyasi bir krizle sarsıldı. Aslında Kosova, siyasi tarihinde ilk kez, bir dönem boyunca farklı siyasi partiler tarafından yönetilen iki hükümeti değiştirmişti. Bu yeterli olmamış gibi, hükümetin ekonomik toparlanma hakkında bir yasa tasarısını kabul edememesi nedeniyle ağırlaşan bir ekonomik krizle karşı karşıya kaldı.
Pandemi ile ilgili olarak, Kosova’da son günlerde COVID-19 ile enfekte olmuş insan sayısında neredeyse üstel bir artış yaşandı ve böylece ülkenin zaten kırılgan sağlık sistemini aşırı yükledi. Sadece Aralık ayının ilk haftasında, yaklaşık 4.000 kişi koronavirüs ile enfekte olarak kaydedildi ve ayrıca nispeten yüksek sayıda kurban vardı. Priştine’deki Bulaşıcı Hastalıklar Kliniği Müdürü Lindita Ajvazaj-Berisha, Kosova Üniversitesi Merkez Klinikleri’nde yaklaşık 400 koronavirüs hastası olduğunu ve bunların yaklaşık %10’unun kritik durumda olduğunu söyledi. Hastanelerde bulaşıcı hastalık kliniklerine kabul edilen kişi sayısı büyüktür ve yetkililer hastaların tedavisinde yardımcı olmak için sağlık personelini artırmıştır. Mevcut Kosova Başbakanı Avdullah Hoti, Kosova Üniversitesi klinik merkezindeki ve bölgesel hastanelerdeki toplam yatak sayısından koronavirüs ile enfekte olan insanlar için sadece yaklaşık 100 yatak kaldığını açıkladı. Sayılardaki artışın iki ana faktörü, vatandaşların önlemlerine uyulmamasının yanı sıra devlet tarafından denetim ve kontrol eksikliğidir. Bu önemli bir konudur ve bu, DSÖ / ECDC’NİN en son önerilerinden bahsetmemek için cevabın odak noktası olmalıdır?????.
Bu arada ekonomistler, işletmeleri bir kez daha kapatmanın Kosova’ nın kırılgan ekonomisi için ölümcül olacağını ve çoğu zaman hareket özgürlüğü üzerindeki kısıtlamaların kaldırılmasını talep edeceğini söylüyorlar. Ekonomi uzmanlarına göre, aynı zamanda yerel ve uluslararası kurumların tahminlerine göre, Kosova’da ekonomi 2020’de yüzde 4,5 oranında azalacak ve bunu 2021’de artan bir getiri takip edecek. COVID-19’un patlaması ve kısıtlama ihtiyacını ölçmesi???, yatırım, Özel Tüketim, aynı zamanda yayılmadan gelen ihracat ve para transferleri üzerinde benzeri görülmemiş bir baskı oluşturuyor. Ekonomi iyileştikçe tüketim geri dönebilirken, hizmet ihracatı ve yatırımın iyileşmesi daha uzun sürecektir. Bu bağlamda, kamu gelirleri önemli ölçüde azalacaktır.
Kosova, bazı mali kapsamlarla (yüksek devlet mevduatları, nispeten düşük kamu borcu) bir krize girdiği için, şu anda mevcut harcamalardaki eşzamanlı artış ile sınırlı olmasına rağmen, pandeminin etkilerini hafifletmek için bir miktar mali alana sahip. Bununla birlikte, pandeminin uzaması ve caydırıcı önlemler, daha derin durgunluğa ve daha fazla gelir açığına yol açabilir ve bu da politika müdahalesi için mali alanı daha da sınırlayabilir. Vergi ödemelerinin genel ertelenmesine ek olarak, görevdeki hükümet hızla hareket etti ve etkilenen vatandaşları, işletmeleri ve meslekleri desteklemek için GSYİH’nın yaklaşık yüzde 2.8’ini içeren bir acil müdahale paketi açıkladı. Paketi en çok ihtiyaç sahiplerine sunmada yeterli hedefleme, ekonomi, yoksulluk ve toplum üzerindeki acil etkiyi azaltmak için çok önemli olmaya devam etmektedir. Krizin daha uzun sürmesi durumunda gerektiğinde ek destek sağlayabilmek ve gerekli ekonomik iyileşmeyi daha sonra desteklemek için, bazı mali alanlardan tasarruf etmek önemli olacaktır.
Dünya Bankası, Kosova’ya COVIDİD-19′ un etkisini yönetme ve hafifletme konusunda destek vermek amacıyla 120 milyon avroyu aşabilecek bir faaliyet programını sonuçlandırıyor.
Kosova’nın başkenti Priştine’nin meydanlarında, merkezin aydınlatmasından zevk alan ve oraya yerleştirilen süslemelerle birlikte fotoğraf çektiren vatandaşların artan bir akını var. “Meydanda bekle “(Yeni Yıl), Belediye yetkililerine göre daha önce sipariş edilen bir dekor olarak yerleştirilen mesajlardan biridir ve yakında pandemi nedeniyle “evde bekle” ile değiştirilecektir. Daha önce, Priştine Belediye Başkanı Shpend Ahmeti, sosyal ağlarında vatandaşlardan şehrin dekorasyonuna oy vermelerini veya karşı çıkmalarını istediği bir anket yayınlamıştı. 3 binden fazla katılımcının katıldığı ankette, çoğunluk meydanları süslemekten yanaydı.
Ancak, kırsal alanlarda durum önemli ölçüde farklıdır. Birçoğunda, evler, dükkanlar veya köy sokakları da dahil olmak üzere diğer tesisler, yeni yıla kadar birkaç gün kalmasına rağmen, ışıklarla süslenmemiştir. Opoja’daki Bresana köyünde, Kosova’nın güneybatı bölgesinde, Yeni Yıl kutlanmadı. Bu köyün sakinleri İslam inancının emirlerine uygun olarak yeni yıl kutlamayı tercih etmiyor. Bu köyün dükkanlarında alkol bile bulamazsınız. Mevsimlerin değişimini kutlamama geleneği Subhi Tusuni, 1980 yılındaki savaş sonrası gelişmeleriyle açıklıyor. Köyün çoğunun artık yeni yılı kutlamadığını söylüyor.
Koronavirüse karşı önlemler nedeniyle, Kosova vatandaşları geceleri hareket edemiyorlar. Şu anda, ülke genelinde vatandaşların hareketinin kısıtlanması ve barların ve restoranların aktivitesinin 22:00’den 06:00’a kadar kapalı olmasıyla, vatandaşlar tatil atmosferinin tadını ancak kısıtlamalardan önceki zamanı kullanarak alabiliyor.